Nhiều
bạn đã gửi thư hỏi mình rằng muốn viết một bản thảo lôi cuốn để xuất bản thành
công, nhưng vẫn chưa biết phải làm thế nào. Thật sự mà nói, xuất bản sách thành công cũng là một phần cơ duyên của bạn trên con đường viết lách, để xuất bản được cuốn sách có lẽ đó là một phần ý chí phấn đấu trong bạn, còn muốn cuốn sách
có được sự thành công, thì nó dựa trên khả năng viết của bạn có thật sự xuất
sắc hay không. Sau đây chỉ là một số bước cơ bản mà tôi nghĩ rằng có thể giúp
bạn viết sách hay hơn.
Hầu
hết mọi truyện ngắn đều được viết dưới góc nhìn (ngôi) của người thứ nhất, thứ
hai, hoặc thứ ba. Nếu bạn chỉ mới bắt đầu, bạn chỉ nên theo sát một loại. Sau
đây là 3 loại ngôi và cách sử dụng chúng:
Ngôi thứ nhất. Ngôi thứ nhất là người kể chuyện trực tiếp
từ quan điểm của nhân vật, người sử dụng chủ từ "tôi" để nói về mình.
Ví dụ:"Tôi chưa từng nói cho ai biết điều này". Ngôi thứ nhất là biện
pháp tuyệt vời nếu bạn muốn theo sát suy nghĩ và quan điểm của nhân vật, nhưng
nó có thể sẽ khá hạn chế nếu quan điểm của nhân vật chỉ có giới hạn. Ngôi thứ
nhất sẽ là góc nhìn dễ dàng nhất khi bạn mới bắt đầu viết lách.
Ngôi thứ ba. Ngôi thứ ba là khi bạn viết về nhân vật sử
dụng chủ từ "anh ấy" hoặc "cô ấy" từ cái nhìn của người
ngoài cuộc, chẳng hạn như "Anh ấy đã rất mệt". Trong ngôi thứ ba, tác
giả có thể tiến gần đến suy nghĩ của nhân vật hoặc tiến xa khỏi chúng.
Ngôi thứ hai. Ngôi thứ hai đề cập trực tiếp đến người đọc
dưới chủ từ "bạn". Ví dụ như "Bạn đang bước vào văn phòng của
tôi". Đây là kỹ thuật khá tuyệt vời để tạo sự chú ý cho độc giả, nhưng nó
có thể sẽ trở nên quá mức.
Mỗi
mẩu truyện ngắn đều cần phải có cốt truyện để thu hút người đọc, khiến họ thắc
mắc về chuyện sẽ xảy ra tiếp theo. Điều này không có nghĩa là câu chuyện của
bạn phải bao gồm sự rượt đuổi tốc độ hoặc một án mạng; khán giả vẫn sẽ muốn
biết chuyện gì sẽ xảy ra nếu mọi việc chỉ xoay quanh cuộc trò chuyện của hai
người bên tách cà phê. Mặc dù, mỗi mẩu truyện ngắn đều khác nhau, sau đây là
một vài nhân tố cơ bản:
Sự gia tăng trong hành động/sự diễn giải: điều này thường
xuất hiện trong phần đầu của truyện ngắn, khi các nhân vật chính, bối cảnh, và
trọng tâm của xung đột được giới thiệu với đọc giả. Tuy nhiên, một vài câu
chuyện lại bắt đầu bằng hành động và khiến người đọc phải đi ngược thời gian để
tìm hiểu chuyện gì đang diễn ra.
Mâu thuẫn: điểm nhấn của câu chuyện. Mỗi câu
chuyện đều cần phải có cao trào, hoặc nếu không, người đọc sẽ không muốn
đọc tiếp, bất kể sự bóng bẩy trong ngôn từ của câu chuyện. Mỗi câu chuyện đều
cần đến xung đột hoặc đỉnh điểm của căng thẳng; nó có thể kịch tích như cuộc
chiến của hai người đàn ông vì một người đàn bà, hoặc một cô gái đang tự hỏi
liệu bạn của cô ấy có mời cô ấy đi dự tiệc hay không. Bản chất của mâu thuẫn
không quan trọng – điều quan trọng là người đọc phải quan tâm đến vấn đề đang
diễn ra.
Sự giảm dần trong hành động: giải pháp của câu chuyện.
Sau khi xung đột đã được bàn luận và giải quyết, bạn cần phải chấm dứt câu
chuyện. Nhưng hầu hết truyện ngắn thường sẽ không sở hữu kết thúc có hậu, hoặc
thậm chí là kết thúc rõ ràng. Nhiều câu chuyện kết thúc bằng một từ hoặc hình
ảnh khiến người đọc phải suy nghĩ. Nếu câu chuyện chỉ đơn thuần là "đặt dấu
chấm hết" vào phút cuối, bạn đã loại bỏ một vài sự bí ẩn và sự lôi cuốn
của nó.
Romeo & Juliet 1968
Câu
chuyện của bạn cần phải sở hữu một hoặc nhiều nhân vật có thể thu hút sự quan tâm hoặc thậm chí là gốc rễ của vấn đề, ngay cả khi họ không phải là công dân
gương mẫu hoặc người tốt tính. Bạn có thể mô tả họ theo nhiều cách thức phù hợp
khác nhau. Sau đây là một vài phương pháp để cung cấp cho đọc giả cảm giác rõ
ràng về nhân vật:
Mô tả điều họ nói. Lời hội thoại hoàn hảo sẽ hình thành
cái nhìn sâu sắc về ý định của nhân vật – đặc biệt nếu cuộc hội thoại không
tương xứng với suy nghĩ của họ.
Diễn tả hành động của họ. Nhân vật của bạn có thức giấc
vào lúc 6 giờ sáng mỗi ngày mà không cần sử dụng báo thức, hay là họ dành hàng
giờ để ấn nút "snooze" (hoãn báo thức) trước khi thức dậy? Hành động
nhỏ có thể giúp xây dựng nhân vật, tuy nhiên, ban đầu, chúng sẽ trông có vẻ như
không đáng kể.
Diễn tả ngoại hình của họ. Nhân vật của bạn có “diện”
quần áo đẹp khi đi chợ, hoặc mỉm cười điên cuồng trong giây phút đắm chìm trong
nỗi buồn sâu thẳm? Ngoại hình của nhân vật sẽ cho mọi người biết về trạng thái
tinh thần của người đó.
Mô tả cách họ tương tác với người khác. Có phải nhân vật
của bạn vô cùng nhút nhát, hoặc quá hống hách đến nỗi mọi người xung quanh
không muốn họ mở miệng? Có phải người đó đối xử tốt với người hầu bàn vì mẹ của
anh ta cũng đã từng là người hầu bàn, hay anh ta là một tên đểu giả bởi vì một
cô phục vụ nào đó đã từng làm tan nát trái tim anh ta, hay bởi vì anh ta chỉ
đơn giản là thích làm vậy? Quan sát cách anh ta tương tác với thế giới có thể
tiết lộ rất nhiều điều về bản thân người đó.
Lời
đối thoại giữa các nhân vật thường sẽ được đặt trong dấu nháy kép. Cuộc hội
thoại có thể tiết lộ khá nhiều thứ về nhân vật từ điều mà họ muốn hoặc không
muốn nói. Bạn nên hình thành cuộc đối thoại tương tự như khi chúng được trình
bày bởi hai con người thật sự thay vì quá hoa mỹ và gượng ép. Bạn nên đọc to
đoạn hội thoại để xem liệu nó có tự nhiên như một người nào đó đang trò chuyện
hay không.
Lời đối thoại giữa hai nhân vật cũng sẽ cung cấp khá
nhiều gợi ý về nghị lực của họ.
Bạn cũng nên chú ý đến yếu tố không được diễn đạt bằng từ
ngữ. Ví dụ, nếu một cậu bé đang buồn vì cha của cậu đã bỏ lỡ trận đấu bóng
chày, nếu cậu bé ấy không nói về trận đấu này khi cả hai gặp nhau và thay vì
vậy, cậu lại nói rằng "Công việc của cha thế nào?", hành động này sẽ
cho biết rất nhiều về cậu bé ấy.
Tránh sử dụng từ ngữ dài dòng như "Mai đã nêu ra
rằng ..." thay vì "Mai nói rằng..."
The Shawshank Redemption 1994
Bối
cảnh của truyện ngắn có thể rất quan trọng hoặc không ảnh hưởng nhiều đến sự
kiện đang được bộc lộ. Nếu bối cảnh câu chuyện của bạn là tại một ngôi nhà
thông thường không liên quan đến câu chuyện thì sẽ không sao. Nhưng nếu nhân
tình của nhân vật đột nhập vào căn nhà mà anh ta chia sẻ cùng vợ của mình thì
mọi chi tiết nhỏ đều quan trọng, bởi vì nó sẽ cho biết về mối quan hệ tình cảm
của nhân vật với vợ của mình – và suy nghĩ của cô nhân tình về vấn đề này. Bạn
cần quyết định tầm quan trọng của bối cảnh và phát triển nó sao cho phù hợp.
Ngay cả khi bối cảnh không quan trọng đối với câu chuyện,
bạn nên tránh gây bối rối cho người đọc bằng cách cho họ biết về địa điểm diễn
ra sự kiện, thậm chí nếu nó chỉ là ngôi làng nhỏ ở Tây Nguyên, hoặc ngôi trường
phổ thông không tên tại một nơi nào đó.
Khoảng thời gian cũng được xem như một phần của bối cảnh.
Nếu câu chuyện của bạn lấy bối cảnh từ những năm 1960, bạn nên cung cấp cho
người đọc đầy đủ gợi ý, hoặc trình bày một cách rõ ràng, để họ không dành một
nửa câu chuyện với suy nghĩ rằng nó diễn ra trong hiện tại.
Trong
văn viết, giọng điệu là phương pháp độc đáo trong việc sử dụng từ ngữ để cho
thấy rằng bạn là người duy nhất có thể viết nên chúng. Ngôn từ của bạn cần phải
sở hữu kiểu cách, giai điệu, và nhịp mà không người nào có thể sao chép chúng.
Ban đầu, cố gắng bắt chước nhà văn viết truyện ngắn khác mà bạn yêu thích là
điều hoàn toàn tự nhiên. Nhưng khi bạn ngày càng tiến bước trong sự nghiệp viết
truyện ngắn của mình, bạn nên tìm kiếm cách độc đáo để bộc lộ suy nghĩ và ý
tưởng của bản thân.
Giọng điệu diễn
tả âm điệu trong từ ngữ của tác giả, chứ không phải chỉ là âm điệu của từ ngữ
mà nhân vật sử dụng. Mỗi ngôn từ trong truyện ngắn sẽ góp phần hình thành giọng
điệu của tác giả.
Mặc
dù, bạn có thể tham khảo một vài hướng dẫn, không có bất kỳ một nguyên tắc rõ
ràng nào mà bạn phải tuân thủ để xây dựng câu chuyện hay ho hoặc tồi tệ. Tuy
nhiên, bạn vẫn có khả năng cải thiện cơ hội viết nên mẩu truyện ngắn thành công
bằng cách tránh thực hiện một vài lỗi lầm phổ biến mà nhà văn khác đã từng phạm
phải. Sau đây là một vài điều mà bạn có thể suy nghĩ khi bạn tiến bước với câu
chuyện của mình:
· Không "cung cấp quá nhiều thông tin cùng
một lúc". Bạn không nên cho người đọc biết về mọi điều mà họ cần
phải biết ngay khi câu chuyện vừa mới bắt đầu. Nếu bạn dành 3 trang
giấy để mô tả nhân vật và hành động trước khi mọi chuyện thật sự xảy đến, người
đọc sẽ cảm thấy mệt mỏi.
Tránh hình thành cái kết “đoản hậu”. Không người nào lại
thích đọc một câu chuyện nào đó chỉ để phát hiện ra rằng mọi việc chỉ là một
giấc mơ, hoặc rằng toàn bộ câu chuyện được trình bày từ quan điểm của người
ngoài hành tinh.
Giữ cho mọi thứ luôn đơn giản. Có lẽ bạn nghĩ rằng sử
dụng ngôn ngữ hoa mỹ, cao sang để viết truyện ngắn là một cách hay. Nhưng điều
này chỉ đúng khi bạn đang viết truyện về cuộc sống thượng lưu trong lâu đài
lộng lẫy, trong hầu hết mọi ý tưởng chủ đạo, tốt nhất là bạn nên giữ cho mọi
chuyện ngắn và đơn giản.
Tránh diễn giải sự việc trong cuộc đối thoại. Lời dẫn
truyện, không hội thoại, cần phải cho đọc giả biết thông tin cơ bản của câu
chuyện. Lời đối thoại chỉ nên được sử dụng để cung cấp thêm thông tin về nhân
vật và về sự khó khăn cũng như mối quan hệ của họ, chứ không phải là phơi bày
"sự thật" của câu chuyện. Ví dụ, một nhân vật nào đó không nên nói
rằng, "Sang à, mặc dù bạn đã 20 tuổi và đây là năm học thứ hai của bạn tại
trường Đại học Kinh tế…" bởi vì đây là yếu tố mà cả hai nhân vật đều đã
biết rõ.
Trình bày rõ ràng về cao trào của câu chuyện. Bất kỳ
người đọc nào cũng phải có thể trả lời câu hỏi "Mối đe dọa ở đây là
gì?" trong khi đọc truyện của bạn và sau khi họ đã hoàn tất nó. Nếu đọc
giả kết thúc câu chuyện và không hiểu rõ về cao trào của nó, câu chuyện của bạn
đã thất bại.
